Twoje dziecko przynosi ze szkoły świetną ocenę, a Ty bez zastanowienia mówisz „jesteś genialne!”. Chcesz dobrze, to naturalne. Ale czy wiesz, że ten z pozoru niewinny komplement może mieć ukryte, negatywne konsekwencje? Skupianie się na samych wynikach to jeden z największych błędów w rodzicielstwie, które mogą podkopać poczucie wartości u Twojego dziecka.
Dlaczego chwalenie za rezultaty jest błędem?
Przede wszystkim, chwalenie za wynik może sprawić, że dziecko uzależni swoją samoocenę od sukcesów. Boi się porażki, bo ta, w jego mniemaniu, równa się byciu gorszym. Z czasem, gdy napotka trudności, może zrezygnować z dalszych prób. A przecież o to nie chodzi.
Jakie błędy popełniamy w rodzicielstwie?
Zazwyczaj nie robimy tego celowo, ale powtarzamy błędy swoich rodziców. Oto najczęstsze:
- Ocena zamiast opisania: Zamiast mówić „jesteś zdolny”, lepiej powiedzieć „widzę, jak ciężko pracowałeś nad tym zadaniem”. To drugie zdanie skupia się na wysiłku, a nie na wrodzonym talencie.
- Porównywanie: Nic tak nie podkopuje samooceny jak porównanie do rodzeństwa lub kolegi. Zamiast mówić „jesteś lepszy niż…”, skup się na swoim dziecku.
- Brak konkretów: Ogólnikowe „jesteś super” niewiele mówi. Dziecko nie wie, za co zostało pochwalone. Traci motywację do dalszych działań.
Jak chwalić, żeby zbudować poczucie wartości?
Zamiast chwalić za rezultat, skup się na procesie, wkładzie i wysiłku. W ten sposób uczysz dziecko, że jego rozwój i wysiłek są najważniejsze.
- Chwal wysiłek, nie wynik. Zamiast „świetna ocena!”, powiedz „widzę, jak długo siedziałeś nad tym zadaniem. Jestem z Ciebie dumny, że się nie poddałeś!”. W ten sposób wzmacniasz w nim motywację do pracy.
- Opisuj, co widzisz. Zamiast „ładnie to narysowałeś!”, powiedz „widzę, że użyłeś tylu kolorów. Ten zielony naprawdę pasuje do niebieskiego”. Dziecko wie, że Twoja uwaga jest skierowana na jego pracę, a nie tylko na końcowy efekt.
- Wspieraj, a nie oceniaj. Kiedy Twoje dziecko poniesie porażkę, nie mów „następnym razem będzie lepiej”. Zamiast tego powiedz „każdemu zdarzają się błędy. Widzę, że to dla Ciebie trudne, ale to część procesu rozwoju”.
- Pytaj, a nie pouczaj. Zamiast mówić, co ma robić, zapytaj „co o tym myślisz?”. To daje mu poczucie, że jego zdanie ma znaczenie.
Jak to przełożyć na rozwój i motywację?
Skupiając się na procesie, budujesz w dziecku samoocenę opartą na jego wysiłku i postępach, a nie tylko na wynikach. Dziecko, które wie, że jest doceniane za pracę, będzie bardziej skłonne do podejmowania nowych wyzwań. Zamiast unikać trudności, będzie je pokonywać.
Podsumowanie
Rodzicielstwo to nieustanna nauka. Chwalenie dziecka za wysiłek to jeden z najprostszych, a zarazem najskuteczniejszych sposobów na budowanie jego poczucia wartości. Pamiętaj, że liczy się droga, a nie tylko meta.
Autor: Alicja Napiórkowska
